Speech minister Van Weel bij de Ministerial Dialogue Group Ukraine

Toespraak | 07-05-2025

Meneer Khomenko, [beste Oleksii,] hartelijk dank voor de organisatie van deze zwaarwegende conferentie.

Dames en heren, op 19 november 2024, de duizendste dag van de oorlog, sprak president Zelensky met trots over het Oekraïense volk. Hij zei:

“They did not break. They did not surrender. They did not lose their statehood.”

 Al sinds 2014 tonen de Oekraïners zich bewonderenswaardig weerbaar. Als ik in 1 woord moet vatten hoe zij al die jaren stand weten te houden, dan zou dat ‘unity’ zijn.

Volgens President Zelensky gaat unity “first and foremost, about people.”Ja, Oekraïne is een land in oorlog. Maar er is nog altijd ruimte voor liefde, kameraadschap en goed naoberschap. Misschien wel juist nu.

De verhalen hierover geven moed. Aan ons allemaal.

Zoals het verhaal van Tatjana, lid van het medisch vrijwilligersbataljon, de Hospitaalridders. Zij was 1 van de ongeveer 4.000 inwoners van Marioepol die maanden moesten zien te overleven in de schuilkelders van staalfabriek Azovstal.

Op een dag trokken haar collega-hospitaalridders hun kogelvrije vesten aan. Ze zouden snel weer terug zijn.

Tatjana maakte zich zorgen. Na vele bange uren, kwamen de hospitaalridders de bunker weer binnengelopen ... met een grote bos tulpen.

Pas toen besefte Tatjana dat zij die dag 50 jaar was geworden. Het werd 1 van de mooiste dagen van haar leven, daar in die ondergrondse bunker, omringd door haar kameraden.

Het gevoel dat de oorlog ook onze kant op kan waaien, is in Nederland toegenomen. Zijn wij in die situatie wel net zo weerbaar als het Oekraïense volk? Bieden ook onze fabrieken een schuilplaats aan wie dat nodig heeft? Zien ook wij dan onvoorwaardelijk om naar onze buren?

De Nederlandse regering beschouwt Oekraïne als lichtend voorbeeld. Want hier zien we hoe de zorg voor elkaar een land overeind houdt. Dát is the fabric of society.

Verzet tegen de vijand komt in vele gedaanten. Iemands verjaardag niet vergeten, omzien naar een ander, is ook een daad van verzet. Die mentaliteit heeft Poetin volledig onderschat. Ze inspireert onze regeringen juist extra om Oekraïne te blijven steunen.

Zo tekenen wij morgen met de State Service of Special Communications and Information Protection van Oekraïne een memorandum van overeenstemming op het gebied van bescherming van de vitale infrastructuur.

En als gastland van diverse internationale tribunalen en gerechtshoven heeft Nederland de verantwoordelijkheid genomen om straffeloosheid te voorkomen van de daders van internationale misdrijven die hier zijn gepleegd.

Ik wil enkele onderdelen van onze samenwerking benadrukken. Zo stelt Nederland bewijsmateriaal beschikbaar via de Eurojust Core International Crimes Evidence Database.

Ik noem ook het door Nederland gefinancierde project Protecting Victim Rights through Accountability in Ukraine, gebaseerd op Nederlandse expertise en Europese best practices. Dit project is dit jaar gestart en draagt onder meer bij aan meer slachtoffergerichte rechtspraak. Het ondersteunt ook waar nodig de versterking van de Oekraïense gerechtelijke instellingen. Slachtoffers en nabestaanden krijgen daarnaast een meer prominente rol om tot goede juridische hervormingen te kunnen komen.

In dit kader feliciteer ik Oekraïne met de ratificering van het Verdrag van Ljubljana-Den Haag en roep ik staten die dit niet hebben gedaan op om het Verdrag alsnog te ondertekenen. Daarmee zorgen we voor meer bescherming van slachtoffers en voor de verwezenlijking van hun rechten, waaronder verbeterde toegang tot het recht en herstelbetalingen.

Het ter verantwoording roepen van de daders kan helend werken voor de overlevenden. Wij zagen dit in Nederland ook bij de berechting van de daders die in 2014 vlucht MH17 in het oosten van Oekraïne neerhaalden. Als internationale gemeenschap moeten we er rekening mee houden dat het zwaar is om een getuigenverklaring af te leggen, onder meer door psychologische steun aan te bieden.

Dames en heren, u hoort vandaag uiteraard veel meer details over wat we doen voor slachtoffers en getuigen van deze verschrikkelijke oorlog. Want zij staan vandaag centraal. Zij moeten door met hun leven, nu en straks. Zij zijn het voor wie wij ons blijven inspannen.

De 19^de eeuwse Oekraïense dichter en schrijver Taras Shevchenko zei het al:

“The most important thing in the world will always be the people who were with you in the most difficult times.”

Laten wij, de internationale gemeenschap, er voor de Oekraïners zijn in deze verschrikkelijk moeilijke tijd.

Beste Oleksii, vanuit Nederland geef ik je graag ... een bos tulpen.